Plaatbruggen

Na de industriële revolutie begon een nieuwe bloeiperiode voor Amsterdam. Het toenemende verkeer stelde eigen eisen aan wegen en bruggen. Grachten werden gedempt en oude bruggen verdwenen. Voor de elektrische tram moesten bruggen worden verlaagd en dat kon omdat het water niet meer de functie van belangrijke verkeersweg had (het vervoer van goederen gebeurde steeds meer over land). De verlaging en verbreding van vele bruggen veranderde het traditionele beeld van Amsterdam als stad van stenen boogbruggen ingrijpend.

De vormgeving van de bruggen veranderde onder invloed van de industriële architectuur en techniek. Er dienden zich nieuwe constructiemogelijkheden aan. Gietijzer, welijzer en later staal deden hun intrede. De hoge boogbruggen werden platter gemaakt, verlaagd en verbreed. vanaf ±1860 werden ze deels vervangen door platte plaatbruggen. De nieuwe platte bovenbouw bestond uit liggers van ijzer of staal, vaak geflankeerd door kolommen of opzetters en consoles van gietijzer ter decoratie. Ook de houten wipbruggen werden gaandeweg vervangen door exemplaren van staal, meestal vaste bruggen. Sommige bruggen op belangrijke vaarroutes werden als basculebrug uitgevoerd, soms in combinatie met een plaatbrug, zoals het geval is bij de zeer brede Hogesluis.

Niet alleen in de 19de eeuw maar ook in de 20ste eeuw worden veel plaatbruggen gebouwd. Dan worden ze vormgegeven in de stijl van de Amsterdamse School.

De verlaging en verbreding van vele bruggen veranderde het traditionele beeld van Amsterdam als stad van stenen boogbruggen ingrijpend. In de pers verschenen de eerste afkeurende reacties, gepaard aan pleidooien voor behoud van de oude bruggen. Bestonden er ±1800 nog 96 houten en 90 stenen bruggen, in 1875 waren de aantallen teruggelopen tot resp. 48 en 68. In de Tweede Wereldoorlog waren de aantallen gedaald tot resp. 3 en 15. Het lijkt wel of iets van de negatieve reacties van toen tot in de recente tijd heeft doorgewerkt; in de periode 1945-1982 werden tientallen plaatbruggen weer vervangen door karakteristieke boogbruggen. Dit onderstreept het belang dat gehecht werd aan de rol van dit brugtype in het stadsbeeld. Hieraan ontleent vooral de binnenstad nog steeds een groot deel van haar charme.

Bron: BMA