Pakhuizen Europa, Azie en Afrika

De pakhuizen Europa, Azië en Afrika aan de Oostelijke Handelskade 15-17 en 19 werden in 1883/85 als één complex gebouwd in opdracht van de N.V. Handelskade naar ontwerp van de architecten - ingenieurs W. van Lookeren Campagne en E. Confeld von Felbert. Het waren de eerste pakhuizen in Amsterdam aan diep water. Het 200 meter lange en bijna 25 meter diepe complex kende van oorsprong een symmetrische opzet en bestond uit drie gedeelten: een 18 traveeën tellend middengedeelte van vier bouwlagen (pakhuis Azië) en aan weerszijden hiervan een bouwdeel met 7 traveeën en twee lagen. De pakhuizen Afrika en Europa werden respectievelijk in 1898 en 1903 met een verdieping verhoogd; tevens werd in laatstgenoemd jaar het gehele complex aan de IJ-zijde voorzien van langgerekte lichtkappen boven de monsterzolders. Na kleine wijzigingen in 1907 is het complex verschillende malen verbouwd - waarbij weinig van de oorspronkelijk gemeenschappelijke architectuur bewaard is gebleven - en kenden de drie pakhuizen een eigen ontwikkeling.

Pakhuis Europa werd in 1920 uitgebreid met een kantoorgebouw met drie bovenwoningen naar ontwerp van G. van Arkel en H.J. Breman. In 1935 volgde een grondige verbouwing door J. de Bie Leuveling Tjeenk en K. Bakker, waarbij met name de zuidgevel (aan de straatzijde) ingrijpend werd gewijzigd. In 1963 en 1971 volgden wederom verbouwingen, waarbij de gevels sterk werden vereenvoudigd en de resterende architectuur onherkenbaar veranderde. Tot voor kort waren in het voormalige pakhuis kantoren en magazijnen gevestigd. Het gebouw is in augustus/september 1999 gesloopt.

Het westelijk gedeelte van pakhuis Azië werd in 1959 door de bliksem getroffen, waarna het door een uitslaande brand zwaar werd beschadigd. Na de brand werden de kap en de vierde verdieping verwijderd en verschillende ramen en laaddeuren vervangen. Het overige gedeelte verkeert, afgezien van enkele wijzigingen aan ramen en deuren, nog goeddeels in zijn oorspronkelijke staat. Aan de zuidgevel is nog een herdenkingsplaat te zien waarop ‘NV Handelskade’ en het stichtingsjaar ‘1883' staan vermeld. Momenteel zijn in het pakhuis kantoren en een restaurant gevestigd.

Het pakhuis Afrika brandde in 1913 volkomen uit en werd kort daarop vervangen door een nieuw pakhuis naar ontwerp van architect A.J. Joling. Het is een voorbeeld van een nieuwe generatie pakhuizen met een constructie van gewapend beton. Aan de zuidzijde sprong de gevel aanvankelijk vanaf de tweede verdieping vier meter naar voren. De wapening van de geheel in beton uitgevoerde gevel lag echter te dicht aan de oppervlakte waardoor het ging roesten. Halverwege de jaren ‘30 werd de gevel hersteld, waarbij als invulling van de betonstructuur eenzelfde metselverband werd toegepast als bij het destijds vernieuwde Europa. Bouwhistorisch van belang zijn de zogeheten paddenstoelvloeren in het gebouw: één van de vroegste voorbeelden van dit vloertype in Nederland.