De Bijenkorf (1911/14)

De geschiedenis van De Bijenkorf - het eerste als zodanig in Nederland gebouwde warenhuis - begon in 1870 toen Simon Philip Goudsmit aan de Nieuwendijk een winkeltje exploiteerde in dames - handwerken en manufacturen. Na uitbreiding aan de Nieuwendijk werd in 1909 een noodwinkel opgericht op het terrein van de in 1903 gesloopte Beurs van J.D. Zocher. In deze noodbehuizing steeg de omzet zodanig dat men besloot zich permanent op de Dam 1 te vestigen. De architect J.A. van Straaten - aanvankelijk aangezocht voor een verbouwing van de panden aan de Nieuwendijk - werd gevraagd een ontwerp te leveren met medewerking van B.A. Lubbers.. Op 30 oktober 1912 werd de eerste steen gelegd. Van Straaten werd na onenigheid met de Bijenkorfdirectie ontslagen en Lubbers zette het werk voort. Hij werkte met name het interieur verder uit en claimde later het auteurschap van het hele ontwerp. Begin september 1914 vond de opening van de parterre plaats en begin 1915 was het gehele pand voor gebruik gereed.

Het gebouw bestaat uit een functioneel en voor die tijd modern betonskelet met een in neo-stijl, op barok en classicisme aansluitend, traditioneel vormgegeven exterieur van natuursteen. De opbouw wordt zowel horizontaal als verticaal geleed. De door lisenen gelede verdiepingen rusten op een sokkel of basement en worden afgesloten door een kroonlijst met daarboven een attiek en balustrade. Segmentvormige frontons beëindigen de hoekpaviljoens en de middenpartij. Boven de middenpartij bevindt zich een torenbekroning. Sluitstenen boven de ingangen gedenken de oprichter, S(imon) P(hilip) G(oudsmit). Het gebouw behoort tot de rijksmonumenten.

De in 1937 door D. Brouwer gerealiseerde naastgelegen magazijnruimte aan de Beursstraat werd in 1991 (met de overige bebouwing tot aan de Warmoesstraat) gesloopt en vervangen door nieuwbouw van C. Dam.

Bron: bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam