Heilige Sacramentsgasthuis in Amsterdam

Tegenover de voormalige Heilige Sacramentskapel de Heilige Stede, gelegen tussen het Rokin en de Kalverstraat, een grote trekpleister voor pelgrimerend Nederland in de middeleeuwen, lag het Heilige Sacramentsgasthuis. Het was tot nu toe niet mogelijk een afbeelding te vinden van dit gasthuis; op de bekende houtsnede van Cornelis Anthonisz komt op de plek waar het gestaan kan hebben één groot inpandig huis voor. Dat ligt tegen de Begijnensloot aan en kan daarom zowel het pesthuis als het gasthuis zelf zijn.

Volgens Ir. R. Meischke is dit inderdaad het gasthuis, maar net na de vervaardiging van de kaart volgde een verbouwing tot Oudemannenhuis met in 1545 de nieuwbouw die later als jongenshuis deel ging uitmaken van het Burgerweeshuis. De grote binnenplaats van het jongenshuis is dan ook nog niet te bekennen. Ook schriftelijke informatie is zeer schaars, de oudste vermelding is van 1422. Het gasthuis kende, zoals gezegd, een apart pesthuis dat aan de Begijnensloot stond. Ergens in de 15e eeuw is het een oudemannen- en vrouwenhuis geworden, waarschijnlijk hetzelfde huis dat in 1579 aan 't Burgerweeshuis overgedragen werd en in 1632 tot jongenshuis omgebouwd werd.

Het gasthuis blijkt niet populair te zijn geweest bij de Amsterdamse poorters. Waar andere gasthuizen drijven op legaten en inkoopsommen moet dit gasthuis het hebben van de populariteit van de Heilige Sacramentskapel en de enkele provenier die intrad.